گل رسی که در سفالگری با چرخ استفاده می شود باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
گلی که در سفالگری با چرخ استفاده می کنیم باید انعطاف پذیر باشد. گل خوب چرخکاری نباید در هنگام کار، آب را به خود جذب کند و در حین کار باید در عین خیس و نازک بودن فرم خود را حفظ کند.
گرچه امکان دارد که فرم های ساده را از گلهای زبر و انعطاف ناپذیر چرخکاری بوجود آورد. گلهای چرخکاری باید محکم، قابل انعطاف، چسبنده، با دانه های زبر بوده تا بتوانند مانند یک اسکلت در نگهداری گل، هنگامی که خیس و نرم است در هنگام چرخکاری آن را سر پا نگهدارد.
در گلهای چرخکاری آب رفتن و تاب برداشتن قابل قبول بوده، بنابراین باید در خشک کردن و پختن این گلها دقت لازم به عمل آورد. با شهر سفال همراه باشید.
همچنین بخوانید: ۴ نوع خاک رس مناسب سفالگری
مواد لازم موجود در گل رس
بطورکلی در گل چرخکاری باید مواد غیرقابل انعطاف مانند فلدسپار و فلینت را به حداقل رسانید. گلی که با مواد ساده تشکیل شده باشد به همان طریق که در طبیعت بسیار یافت می شود و در حرارت پایین پخته می شود در طبیعت بسیار است.
اگر چنین گلی در دسترس نبود، مجموعه چند گل انعطاف پذیر را می توان بکار برد. گل بال تقریبا همیشه برای افزایش انعطاف پذیری بکار می رود.
ولی هنگامی که مقدار آن از ۳۰ درصد افزایش پیدا کند با مشکل آب رفتن زیاد و چسبندگی بیش از حد مواجه خواهیم شد. برای بدست آوردن گلی که بعد از پختن قهوه ای رنگ باشد باید از گل قرمز با نقطه ذوب پایین استفاده کنیم.
همچنین بخوانید: آشنایی با انواع گل رس
گل رس چرخکاری
گرچه گل چرخکاری بایستی انعطاف پذیر و سخت باشد ولی هر چرخکاری می داند که گلی که خیلی نرم باشد برای ساختن ظروف بزرگ و بلند مناسب نیست.
برای ساختن ظروفی که ارتفاع آنها از ۲۵ سانتی متر بیشتر باشد، اسکلت بندی لازم است. شاموت یا گل زبر می تواند عمل اسکلت بندی را در این مورد انجام دهد.
شاموت به اندازه های ۳۰ تا ۸۰ بهترین وسیله برای کمک به سفالگر چرخکار می باشد. اگر شاموت خیلی نرم باشد انعطاف پذیری را کم می کند و باعث خشک شدن سریع گل می شود. اگر شاموت خیلی زبر باشد باعث خراشیدگی سریع انگشت ها می شود.
گل نسوز یا گل فلینت را می توان به همراه و یا به جای شاموت بکار برد. بطور کلی در حدود ۸ تا ۱۰ درصد مواد خرد شده می توانند در بهتر کردن گل چرخکاری کمک کنند.
اگر بیش از ده درصد شاموت بکار ببریم گل در هنگام چرخکاری زود خشک شده و انعطاف پذیری خود را از دست می دهد. چرخکار با هر نوع گل می تواند ظروف با بزرگی و ارتفاع محدودی را بسازد، هر گل می تواند تنها تا اندازه ای بالا بیاید و پس از آن تاب ایستادگی را از دست می دهد.
فرقی نمی کند که چرخکار به چه درجه استادی رسیده باشد، زیرا هر گلی دارای قابلیت ایستادگی خاص خود می باشد. به این دلیل است که استادی سفالگر بستگی بسیاری به نوع گل دارد و او در جست و جوی گلی است تا با کمک آن بتواند فرم و مهارت خود را هرچه بهتر نشان دهد و وقتی سفالگر با نوعی گل آشنایی کامل پیدا کرد برای او مشکل است تا از آن دل بکند.
بدیهی است که بسیاری از سفالگران تازه کار برعکس استادکاران هنگام کار با گل با مسائل گوناگونی مواجه می شوند و به علت ناآگاهی با مواد اولیه نمی دانند به علت اصلی عدم پیشرفت خود دست یابند.
همچنین بخوانید: آموزش سفالگری با چرخ
گل مناسب چرخکاری
گل مناسب برای سفالگر چرخکار بسیار اهمیت دارد و بخش عمده لذت آفرینش در چرخکاری در دست داشتن گل سخت، ورز داده شده، چرب گون و حساس می باشد.
برای کارآیی بیشتر گل چرخکار می توان مقداری بنتونایت به آن افزود، بنتونایت وقتی خیس شود متورم و ژله مانند می گردد و وجود مقدار کمی از آن می تواند انعطاف پذیری گل را زیاد کند.
اگر مقدار بنتونایت موجود در گل از ۲ درصد بیشتر شود باعث چسبندگی زیاد از حد شده و بیشتر از آن ممکن است مسائل خستگی سریع را در گل پیش بیاورد.
رنگ و بافت گل
رنگ گل پخته شده سفید، خاکستری، شیری، کرم، قرمز، قرمز نارنجی، تا قهوه ای و قهوه ای سوخته، سیاه نیز ممکن است دیده شود.
این تنوع رنگ ها است که به سفالگر امکانات انتخاب انواع گلهای سفالگری را می دهد. از لحاظ بافت هم گل از نرم خیلی لطیف تا زبر و خشن وجود دارد.
رنگ و بافت گل پخته خیلی شبیه به سنگ، ماسه . مواد طبیعی اطراف ما است. در حقیقت رنگ سفال به وسیله اکسید آهن موجود در آن مشخص می گردد.
همینطور مواد طبیعی اطراف ما نیز بوسیله فرم های گوناگون مواد آهن رنگ می گیرند. توجه اصلی ما به رنگ گل پخته است و شاید این بدان علت باشد که این رنگ خاکی یا مشکی را بیشتر به مناظر اطراف خود ربط می دهیم.
تقریبا هرکسی علاقه ای طبیعی به رنگ و بافت حقیقی و ساده آجر، گلدان و سایر گلهای پخته دارد. این سری رنگ های طبیعی گرچه به آسانی در سفالگری بدست می آید ولی مشاهده می کنیم که رنگ های طبیعی شاید پس از پخته شدن خیلی هم جذابیت نداشته و سفالگر باید برای اصلاح آنها کارهایی انجام دهد.
گل قالب گیری بشقاب زنی
ظروفی که در چرخ های بشقاب سازی ساخته می شوند باید دارای انعطاف پذیری متوسط بوده و حداقل آب رفتن و تاب خوردگی را داشته باشد.
در این روش ظروف پس از فرم یافتن معمولا در قالب باقی می مانند تا همراه با آب رفتن فرم نهایی خود را بدست آورند. این روش به گل سخت تری که آب رفتگی زیاد نداشته باشد احتیاج دارد.
گل رس خشک شده را چگونه نرم کنیم؟
شاید برای شما سوال باشد زمانی که گل رس خشک شد آن را چگونه نرم کنیم یا اصلا چه کنیم که گل رس ما خشک نشود، در جواب این سوال باید بگویم که شما باید از همان ابتدا که گل را تهیه می کنید آن را داخل پلاستیک و در فضای بسته قرار دهید و اگر حجم گل رس شما زیاد است روی آن پلاستیک بکشید تا هوا به آن نخورد.
هر زمان که گل رس را نیاز داشتید مقداری از آن را بردارید و بقیه را مجدد داخل پلاستیک قرار دهید. اگر هم گل رس شما خیلی خشک شد در حدی که با آب زدن معمولی هم نرم نشد باید آن را داخل یک سطل بریزید و آن را خورد کنید و روی آن آب بریزید و اجازه بدهید جذب گل شود بعد از آن کم کم گل خشک شده نرم می شود و می توانید آن را ورز دهید و استفاده کنید.
بیشتر بدانید: خشک کردن و پختن گل رس
علت ترک خوردن گل رس چیست؟
علت ترک خوردن گل رس این است که گل به یکباره خشک می شود. شما بعد از اینکه سفال موردنظر را ساختید باید اجازه دهید به مرور خشک شود تا ترک برندارد، اگر به یکباره خشک شود ممکن است ترک بردارد.
در این مقاله تا حدودی با گل رس مورد استفاده در چرخ سفالگری آشنا شدیم و فهمیدیم گل رسی که سفالگران در روش چرخی استفاده می کنند باید چه ویژگی هایی داشته باشد و رنگ آن بعد از پخت به چه صورت است.